Συμπληρώθηκαν φέτος 100 χρόνια από τη
γέννηση ενός από τους μεγαλύτερους συγγραφείς της σύγχρονης λογοτεχνίας. Του
πορτογάλου νομπελίστα συγγραφέα Ζοζέ Σαραμάγκου. Ένας λόγος ανατρεπτικός,
αιρετικός, προκλητικός για την καθεστηκυία τάξη, και για την κάθε μορφής εξουσία.
Η Ταινιοθήκη της Ελλάδος μαζί με την Πρεσβεία της Πορτογαλίας και
τις εκδόσεις Καστανιώτη που έχουν εκδώσει στα ελληνικά όλα τα βιβλία του
Σαραμάγκου, διοργάνωσαν ένα αφιέρωμα στη
μνήμη του, με ταινίες βασισμένες από τα βιβλία του και ντοκιμαντέρ για τη ζωή
του-μια εξαιρετική δουλειά, που δείχνει πώς μπορεί να εξαπλωθεί ο πολιτισμός
και η μεγάλη τέχνη, σε ολόκληρο τον κόσμο και να υπάρξει διαδοχή στο έργο ενός
μεγάλου δημιουργού.
.jpg)
Τα περισσότερα μυθιστορήματα
του Σαραμάγκου, βασίζονται σε ένα απλό ερώτημα: «Τι θα γινόταν, αν»… και
αγγίζουν βαθιά πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα, πανανθρώπινης σημασίας.
Χαρακτηριστική είναι η τριλογία του που ξετυλίγει τρία υποθετικά σενάρια και
τις επιπτώσεις που θα μπορούσαν να έχουν σε ολόκληρες κοινωνίες, κράτη, και
πολιτισμούς…
Για παράδειγμα: Τι θα γινόταν αν
μια ολόκληρη κοινωνία τυφλωνόταν από μια πανδημική αρρώστια («Περί
τυφλότητας»). Τι θα γινόταν αν μια
ολόκληρη κοινωνία ψήφιζε λευκό στις εκλογές («Περί
φωτίσεως»). Τι θα γινόταν, αν μια μέρα
δεν πέθαινε κανένας πάνω στη γη («Περί θανάτου»).
Τι θα γινόταν αν η Ιβηρική
χερσόνησος ξεκόλλαγε από την υπόλοιπη Ευρώπη και ταξίδευε σαν ένα νησί, στον
ωκεανό («Πλωτή σχεδία»). Τι θα γινόταν αν ένας άνθρωπος συναντούσε το πιστό του
αντίγραφο («Ο άνθρωπος αντίγραφο»). Τι θα ήταν η Αγία Γραφή αν έγραφε ο Ιησούς το δικό του
Ευαγγέλιο («Το κατά Ιησούν Ευαγγέλιο»).
 |
| Ζοζέ και Πιλάρ |
Σημειωτέον ότι το τελευταίο
αυτό βιβλίο του προκάλεσε σάλο στους εκκλησιαστικούς κύκλους και την κυβέρνηση
της πατρίδας του, καθώς θεωρήθηκε άκρως προκλητικό με αποτέλεσμα να παραγκωνιστεί
και να «θαφτεί» ο συγγραφέας του, ο οποίος πικραμένος κατέφυγε στο μικρό νησί
των Καναρίων Νήσων Λανθαρότε, όπου έζησε μαζί με τη γυναίκα του και μεγάλο
έρωτα της ζωής του Πιλάρ Ντελ Ρίο, η
οποία μετέφρασε τα έργα του στα ισπανικά και ανέδειξε το έργο του μένοντας στο
πλάι του μέχρι το θάνατό του. Το όνομά του αποκαταστάθηκε και απέκτησε διεθνή
φήμη μόνον αφού πήρε το βραβείο Νόμπελ το 1998.
Η μαγεία του λόγου του
ξεχύνεται στις σελίδες των βιβλίων του και μας ταξιδεύει στο χώρο της φαντασίας
και της ελευθερίας του πνεύματος, με χιούμορ και έμφαση σε πανανθρώπινες αξίες
και καταστάσεις.
 |
| Η μεταφράστρια Αθηνά Ψύλλια |
Στη χώρα μας τα μυθιστορήματα του Σαραμάγκου
είχαν την τύχη να μεταφραστούν επάξια για το μέγεθος του έργου του μεγάλου
συγγραφέα, από την Αθηνά Ψύλλια, στις εκδόσεις Καστανιώτη. Η μεταφράστρια,
μιλώντας στο αφιέρωμα της Ταινιοθήκης, μας έδωσε και την είδηση ότι δύο νέα
βιβλία του Σαραμάγκου πρόκειται να εκδοθούν στη χώρα μας, σε δύο χρόνια. Περιμένουμε εναγωνίως…
Δημοσιεύουμε ένα μικρό
απόσπασμα από το μυθιστόρημά του «Περί Τυφλότητας» το οποίο έγινε ταινία
και είναι εξαιρετικά επίκαιρο.
«Η κυβέρνηση λυπάται που αναγκάστηκε ν’ ασκήσει
αποφασιστικά αυτό που θεωρεί δικαίωμα και καθήκον της, να προφυλάξει δηλαδή με
κάθε μέσο τον πληθυσμό ενώπιον της κρίσης που αντιμετωπίζουμε, η οποία κατά τα
φαινόμενα μπορεί να προσδιοριστεί σαν είδος επιδημικού ξεσπάσματος τυφλότητας,
που προσωρινά περιγράφεται ως λευκή πληγή, ελπίζει ότι μπορεί να βασίζεται στον
πατριωτισμό και στη συνεργασία όλων των πολιτών για να σταματήσουμε τη διάδοση
της μολυσματικής νόσου, αν όντως πρόκειται για τέτοια, και δεν αντιμετωπίζουμε
μια σειρά ανεξήγητων προς το παρόν συμπτώσεων. Η απόφαση να συγκεντρώσουμε στο
ίδιο μέρος τους πληγέντες και σε κοντινό, ξεχωριστό όμως, αυτούς που βρέθηκαν
σε κάποιου είδους επαφή μαζί τους άρθηκε κατόπιν σοβαρής και ωρίμου σκέψεως. Η
κυβέρνηση έχει πλήρη συνείδηση των καθηκόντων της και αναμένει ότι αυτοί στους
οποίους απευθύνεται το μήνυμα αυτό θα αναλάβουν επίσης, ως ευσυνείδητοι πολίτες
που οφείλουν να είναι, τις ευθύνες που τους αντιστοιχούν, λαμβάνοντας υπόψη
τους ότι η απομόνωση στην οποία τώρα βρίσκονται συνιστά, πέρα από τα προσωπικά
συμφέροντα του καθενός, πράξη αλληλεγγύης προς το υπόλοιπο του έθνους μας.
Τέλος, ζητούμε την προσοχή όλων σας στις οδηγίες που ακολουθούν: Πρώτον, τα
φώτα θα παραμείνουν αναμμένα και είναι ανώφελη κάθε προσπάθεια χειρισμού των
διακοπτών, δεν λειτουργούν. Δεύτερον, η έξοδος από το κτήριο χωρίς προηγούμενη
άδεια συνεπάγεται άμεση θανάτωση. Τρίτον, σε κάθε θάλαμο υπάρχει ένα τηλέφωνο
του οποίου μπορεί να γίνει χρήση μόνο για να ζητήσετε απ’ έξω τη διάθεση προϊόντων
ατομικής υγιεινής και καθαριότητας. Τέταρτον, οι τρόφιμοι υποχρεούνται να
πλένουν οι ίδιοι το ρουχισμό τους καθημερινά. Πέμπτον, συνίσταται η εκλογή
υπευθύνων θαλάμου, πρόκειται επομένως για σύσταση και όχι για διαταγή […].
Εκτον, τρεις φορές την ημέρα θα τοποθετούνται κιβώτια με τρόφιμα στην πύλη της
εισόδου, δεξιά και αριστερά, και προορίζονται, αντίστοιχα, για τους ασθενείς
και τους εκτεθειμένους στη μόλυνση. Εβδομον, όλα τα υπολείμματα θα καίγονται
[…]. Ογδοον, η καύση οφείλει να γίνεται στα εσωτερικά προαύλια του κτηρίου ή
στον περίβολο. Ενατον, οι τρόφιμοι είναι υπεύθυνοι για τυχόν αρνητικά
παρεπόμενα της καύσης. Δέκατον, σε περίπτωση πυρκαγιάς, τυχαίας ή σκόπιμης, οι
πυροσβέστες δεν θα επέμβουν. Ενδέκατον, αντίστοιχα οι τρόφιμοι δεν πρέπει να υπολογίζουν
σε κανενός είδους εξωτερική παρέμβαση στην περίπτωση που εκδηλωθούν ασθένειες,
όπως επίσης και απείθεια ή επιθετική συμπεριφορά. Δωδέκατον, σε περίπτωση
θανάτου, οποιαδήποτε κι αν είναι η αιτία του, οι τρόφιμοι θα θάψουν χωρίς
επισημότητα το πτώμα στον περίβολο. Δέκατον τρίτον, η επικοινωνία μεταξύ των
ασθενών και των εκτεθειμένων στη μόλυνση θα γίνεται από τον κεντρικό κορμό του
κτηρίου. Δέκατον τέταρτον, οι εκτεθειμένοι στη μόλυνση που τυχόν τυφλωθούν θα
μεταβαίνουν αμέσως στην πτέρυγα των ήδη τυφλών. Δέκατον πέμπτον, η ανακοίνωση
αυτή θα επαναλαμβάνεται καθημερινά, την ίδια ώρα, για την ενημέρωση των νέων εισερχομένων. Η κυβέρνηση και το έθνος
αναμένουν από τον καθένα σας να εκπληρώσει το χρέος του. Καληνύχτα..».
.jpg)
