Περί ού ο «LOGOS»

 

 Της Αλκμήνης Ψιλοπούλου

 

Το 2000 μπήκαμε στον 21ο αιώνα. Τώρα, πριν από το δεύτερο μισό του αιώνα αυτού, μπαίνουμε σε μια νέα εποχή, όπου η επιστημονική φαντασία, έρχεται ραγδαία να «κουμπώσει» με τη ζωή μας.

Λίγα χρόνια πριν, ήταν η επανάσταση του διαδικτύου. Έπειτα ήρθε η επανάσταση των social media κι ακολούθως των smart phones, των έξυπνων κινητών που «τα κάνουν όλα και συμφέρουν». Στην αρχή δεν καταλαβαίναμε πώς στις οθόνες των laptop μας και στις μίνι οθόνες των κινητών μας αντικρύζαμε ξαφνικά εικόνες, διαφημίσεις, λέξεις, σύμβολα, που «διάβαζαν» τις σκέψεις και τις επιθυμίες μας. Κάποια στιγμή, καταλάβαμε: Είναι τα data, ανόητοι! Ελληνιστί, τα «δεδομένα». Και πίσω απ’ αυτά, o αλγόριθμος, ο ιθύνων νους που τα διαβάζει, τα μεταφράζει, τα αναλύει, τα επεξεργάζεται και μας σερβίρει αυτό που σκεφτόμαστε κι αυτό που επιθυμούμε…

Αλλά τα πάντα ρει και εξελίσσονται. Ταχύτατα Και έρχεται η ΑΙ, κοινώς Artificial Intelligence. . Η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι ήδη εδώ, ανόητοι!

Από εδώ και πέρα, αρχίζουν λοιπόν τα ερωτηματικά και οι προβληματισμοί.

Μήπως η ΑΙ θα αντικαταστήσει το ανθρώπινο μυαλό; Μήπως εν τέλει τα ανθρωποειδή και τα ρομπότ θα εξουσιάσουν τον άνθρωπο; Μήπως όλα αυτά είναι αρκούντως τρομακτικά και επικίνδυνα, αν πέσουν σε χέρια καταστροφικά και γίνει κατάχρησή τους, ενάντια στην ανθρώπινη φύση μας;

Κι αν οι νέες αυτές μηχανές κυριαρχήσουν στις κοινωνίες μας, κατακτήσουν τα συστήματά μας και μας υποτάξουν σπέρνοντας το φόβο της εξουσίας τους; Τότε, τι κάνουμε;

Ήδη δύο μεγάλοι πρωταγωνιστές της δημιουργίας της ΑΙ, μαζί και άλλοι επιστήμονες, κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου: Αν αφήσουμε την εξέλιξη των νέων μηχανών ανεξέλεγκτη, κινδυνεύει το είδος μας.

Και τότε, θα πρέπει ίσως να αντιδράσουμε. Όμως, με ποιόν τρόπο;

 

Το διήγημα «LOGOS» της Τιτίκας Μαρίας Σαράτση που θα διαβάσετε στις παρακάτω γραμμές, είναι ένα πείραμα fiction που προσπαθεί να βάλει τα ερωτήματα αυτά σε πρώτη γραμμή, με έναν μυθιστορηματικό τρόπο.

Στο «LOGOS», κυριαρχεί στην κοινωνία ένα καθεστώς φόβου. Σημείο-κλειδί, η αποφυγή της ανθρώπινης επαφής, ακόμα και με τα μάτια. Ωστόσο, έρχεται η στιγμή που τα βλέμματα συναντώνται.

«LOGOS» είναι το μήνυμα που παίρνει η Δωροθέα, η ηρωίδα της ιστορίας,  όταν το βλέμμα της συναντάει το βλέμμα του Αρμόδιου. Τότε,  πετάει την πανοπλία της και τους αμυντικούς μηχανισμούς της  και αποφασίζει, μαζί με τα δύο «τυραννοκτόνα» αδέλφια, τον Αρμόδιο και τον Αριστογείτονα, να αντισταθεί στην αόρατη εξουσία του φόβου….

 

 

Ηράκλειτος ο Εφέσσιος

Της Τιτίκας-Μαρίας Σαράτση

 

 

1.Τα βλέμματα

«τοῦ δὲ λόγου τοῦδ᾽ ἐόντος ἀεὶ ἀξύνετοι γίνονται ἄνθρωποι καὶ πρόσθεν ἢ ἀκοῦσαι 

καὶ ἀκούσαντες τὸ πρῶτον· γινομένων γὰρ πάντων κατὰ τὸν λόγον τόνδε ἀπείροισιν 

ἐοίκασι, πειρώμενοι καὶ ἐπέων καὶ ἔργων τοιούτων, ὁκοίων ἐγὼ διηγεῦμαι κατὰ φύσιν 

διαιρέων ἕκαστον καὶ φράζων ὅκως ἔχει. τοὺς δὲ ἄλλους ἀνθρώπους λανθάνει ὁκόσα 

ἐγερθέντες ποιοῦσιν ὅκωσπερ ὁκόσα εὕδοντες ἐπιλανθάνονται.»(Ηράκλειτος «Περί φύσεως»)

 

«Και μολονότι τούτος ο λόγος είναι κοινός, οι άνθρωποι γίνουνται ασύνετοι παντοτινά, και πριν τον ακούσουν, και όταν τον ακούσουν για πρώτη φορά.

 Γιατί, μολονότι τα πάντα γίνουνται σύμφωνα με τούτο το λόγο, μοιάζουν σα να μην τον γνωρίζουν και καταπιάνουνται με λόγια και έργα τέτοια, που εγώ τώρα θα διηγηθώ, διαιρώντας το καθένα κατά τη φύση του και λέγοντας πώς έχει. Όσο για τους άλλους ανθρώπους, δεν έχουν συναίσθηση των όσων κάνουν στον ξύπνο τους, όπως λησμονούν τα όσα κάνουν όταν κοιμούνται»(μετάφραση Γιώργος Σεφέρης)

 

Η Δωροθέα σήκωνε με κόπο τη μεταλλική της στολή. Σχεδόν σερνόταν. Υποτίθεται ότι το υλικό της στολής ήταν πολύ ελαφρό, η τελευταία λέξη της τεχνολογίας, απρόσβλητο από λέιζερ, ραδιενέργεια και συμβατικές σφαίρες και φυσικά αόρατο για τα drones. Όλα άρχισαν όταν μέσα από το προστατευτικό της σκάφανδρο κοίταξε τον Αρμόδιο. Τα μάτια δεν συναντιόντουσαν. Ούτε τα βλέμματα βέβαια. Όμως για κάποιο λόγο τα μάτια τους συναντήθηκαν. Το υπόλευκο φίλτρο δεν λειτούργησε και είδε ότι το βλέμμα του Αρμόδιου ήταν υγρό. Αναρωτιόταν αν έπρεπε να το αναφέρει. Στον καρπό της ενσωματωμένος ήταν ο πομπός, δεν είχε παρά να στείλει το σήμα κινδύνου. «LOGOS». Το σήμα θα πήγαινε αυτόματα στο Κέντρο σε 2΄΄. Ακούμπησε στη γυάλινη αλεξίσφαιρη επιφάνεια του κτιρίου. Αισθάνθηκε ότι κάτι υγρό έρεε στο πρόσωπό της. Λειτούργησε η Μνήμη και η Λήθη υποχώρησε. Το φίλτρο διαλύθηκε ολότελα και το πρόσωπο του Αρμόδιου έγινε το πρόσωπο της Τροφού που την «μεγάλωσε», δηλαδή μέχρι να πάει στη Σχολή. Θυμήθηκε ότι πριν από πολλά χρόνια η Τροφός της είχε πει «Μην Κλαις». Ταυτόχρονα ένα τραγούδι αντήχησε δυνατά, στο τέρμα της έντασης.

*«The roof is on fire» τρεις φορές ο στίχος και μετά,

«We don’t need no water let the motherfucker burn

Burn motherfucker Burn»

Και ξαφνικά άρχισε να αναρωτιέται. Γιατί το σήμα κινδύνου ήταν «LOGOS»;

(*Οι τρεις πρώτοι στίχοι του τραγουδιού FIRE WATER BURN των Bloodhound Gang)

 

2.Αφύπνιση

 

«Ἥλιος οὐχ ὑπερβήσεται μέτρα· εἰ δὲ μή, Ἐρινύες μιν Δίκης 

ἐπίκουροι ἐξευρήσουσιν». (Ηράκλειτος ο Εφέσσιος

«Ο ήλιος δεν θα ξεπεράσει τα μέτρα του· αλλιώς οι Ερινύες, οι θεραπαινίδες της δικαιοσύνης, θα τον ανακαλύψουν».

«...Νομίζω ότι αυτό που θα συμβεί στο μέλλον είναι ότι οι δικτάτορες θα ανακαλύψουν... ότι αν θέλεις να διατηρήσεις την εξουσία επ' αόριστον, θα πρέπει να έχεις τη συγκατάθεση των εξουσιαζομένων. Αυτό θα επιτευχθεί αφενός με τη χρήση «ουσιών», όπως προέβλεψα στον «Θαυμαστό Καινούργιο Κόσμο» και αφετέρου με τη χρήση των νέων τεχνικών της προπαγάνδας. Θα το επιτύχουν παρακάμπτοντας την «ορθολογική» πλευρά του ανθρώπου και θα απευθυνθούν στο υποσυνείδητό του και τα βαθύτερα συναισθήματά του, ακόμη και στη φυσιολογία του, θα τον εξωθήσουν να αγαπήσει κυριολεκτικά την ίδια του τη δουλεία. Αυτός είναι, νομίζω και ο κίνδυνος: ότι οι άνθρωποι θα είναι κατά κάποιο τρόπο ευτυχείς ίσως υπό το νέο καθεστώς, αλλά σε συνθήκες υπό τις οποίες δεν θα έπρεπε να είναι ευτυχείς». (Άλντους Χάξλεϊ, συνέντευξη στον Μάικ Γουάλας, 18/5/1958 (στο πλαίσιο της εκπομπής «Η συνέντευξη του Μάικ Γουάλας» στο αμερικανικό κανάλι ABC).

« LOGOS»;; Η απορία της Δωροθέας ήταν εντελώς λογική: το σήμα ήταν σχεδόν πάντα τρεις αριθμοί ή τρία λατινικά γράμματα. Η εξήγηση που της είχε δοθεί από μικρούλα στη Σχολή ήταν ότι τα βλέμματα δεν πρέπει να συναντιούνται. Ότι τη συνάντηση την προκαλεί ο εχθρός και ότι χίλια-μύρια δεινά θα ακολουθούσαν. Δεινά που δεν θα επηρέαζαν μόνο την ίδια αλλά και όλο τον πληθυσμό. Ποιος ακριβώς ήταν ο εχθρός κανείς δεν ήξερε και ούτε ενδιαφερόταν να μάθει. Άλλωστε εδώ και πολλά χρόνια επικρατούσε ειρήνη, έκτακτα μέτρα δεν υπήρχαν, υπήρχε πλήρης ελευθερία, η Σχολή λειτουργούσε απρόσκοπτα και κανονικά και οι βιβλιοθήκες ήταν γεμάτες ψηφιακά βιβλία, ταινίες και ηλεκτρονικά παιχνίδια. Βέβαια δεν ήταν πολύ πολυσύχναστες, στο τέλος της ημέρας όλοι ήταν πολύ κουρασμένοι, κατάπιναν τα χάπια τους, έπιναν το ποτό τους και το μόνο που ήθελαν ήταν να πάνε στις καμπίνες τους να κοιμηθούν.

Με τον υπερπληθυσμό και την έλλειψη χώρου οι πανύψηλοι ουρανοξύστες ήταν απαραίτητοι, οι καμπίνες μέτριων διαστάσεων και τα έπιπλα πολύ αναπαυτικά αλλά αραιά. Βέβαια αν η Δωροθέα μάθαινε την αλήθεια, θα καταλάβαινε ότι εδώ υπήρχαν αντιφάσεις και ότι αν ο εχθρός ήταν τόσο αδύναμος, ποιος λόγος υπήρχε να φορούν όλοι μεταλλικές, αόρατες στολές , απρόσβλητες και αδιαπέραστες; Για ποιο λόγο μόλις γεννιόντουσαν τα παιδιά τα ανελάμβαναν οι τροφοί και δεν τα άφηναν με τις βιολογικές τους μητέρες; Γιατί οι τοίχοι ήταν αλεξίσφαιροι;

Αν ήξερε για την επέμβαση στη φυσιολογία της θα έδινε μεγαλύτερη σημασία στις «φήμες» ότι μπορεί η πρόσβαση στη γνώση να ήταν ελεύθερη αλλά τα βιβλία ήταν κρυπτογραφημένα και ότι χρειαζόντουσαν ειδικοί κώδικες για να αποκρυπτογραφηθούν, ειδικές λέξεις-κλειδιά για να αποκαλυφθεί το πλήρες περιεχόμενό τους…

Από τη στιγμή που το βλέμμα της είχε συναντηθεί με το βλέμμα του Αρμόδιου, τα δάκρυα στα μάγουλά της έτρεχαν συνέχεια και το υπόλευκο φίλτρο που υποβοηθούσε την αποστροφή από το βλέμμα του άλλου όλο και αραίωνε. Κόντευε να διαλυθεί. Η Δωροθέα αισθάνθηκε ένα απαλό αεράκι να φυσάει στο πρόσωπό της και αναστέναξε από ανακούφιση. Σκέφθηκε ότι αν έβγαζε την μεταλλική στολή θα απαλλάσσονταν και από το βάρος που ένιωθε. Έτσι και έγινε. Και τότε αποφάσισε να μη στείλει το σήμα κινδύνου από τον πομπό τον εμφυτευμένο στον καρπό της. «LET THE MOTHER FUCKER BURN!» σκέφθηκε επαναλαμβάνοντας τους στίχους του τραγουδιού που είχε ακούσει.: «BURN MOTHER FUCKER BURN!»

 

3.Η συνάντηση των τριών

 

 «Εάν μη έλπηται ανέλπιστον, ουκ εξευρήσει.»

«Αν δεν ελπίζεις το ανέλπιστο, δεν θα το βρεις.» (Ηράκλειτος ο Εφέσιος)

 

«All animals are equal but some animals are more equal than others»

«Όλα τα ζώα είναι ίσα αλλά μερικά ζώα είναι πιο ίσα από τα άλλα» (George Orwell, “Animal Farm”, 1945”)

 

«Let the mother fucker burn», επανέλαβε δυνατά. Το υπόλευκο πέπλο είχε διαλυθεί ολότελα και περπατούσε ανάλαφρα χωρίς τη στολή. Οι σκέψεις άρχισαν να αναδύονται στο μυαλό της σαν νησάκια που ξεπροβάλλουν από τη θάλασσα μετά από μια ηφαιστειακή έκρηξη. Αποσπάσματα από βιβλία. Σελίδες από το «Λάθος» του Αντώνη Σαμαράκη. Από τον «Ανθρώπινο παράγοντα» του Γκράχαμ Γκριν. Την επιστολή του Έλον Μασκ που προειδοποιούσε για την τεχνητή νοημοσύνη πριν από πολλές δεκαετίες. «Είναι το λάθος που προειδοποίησαν», σκέφθηκε. «Η τεχνητή νοημοσύνη ξέφυγε. Είναι όλα ένα ψέμα. Για αυτό δεν θέλουν να συναντηθούν τα βλέμματα. Όλοι θα καταλάβουν, όλοι, ότι ζουν ένα ψέμα. Και τότε οι τεχνητοί θα χάσουν τη δύναμή τους. Οι άνθρωποι θα νικήσουν το φόβο. Λένε ότι είμαστε ίσοι αλλά δεν είμαστε ίσοι. Η τεχνητή νοημοσύνη μας ελέγχει με τα ψέματα. Αλλά κάτι τους διέφυγε».

Και τότε κατάλαβε. «Το LOGOS μου το έστειλε ο Αρμόδιος. Δεν ήταν από το Κέντρο. Πρέπει να τον βρω!» Και ξαφνικά….Να μπροστά της ο Αρμόδιος. «Καλημέρα, Δωροθέα. Να σου συστήσω τον Αριστογείτονα» της είπε κοιτώντας την κατάματα. 

 

 

4. Η απόφαση

 

6.57.1] «καὶ ὡς ἐπῆλθεν ἡ ἑορτή, Ἱππίας μὲν ἔξω ἐν τῷ Κεραμεικῷ καλουμένῳ μετὰ τῶν δορυφόρων διεκόσμει ὡς ἕκαστα ἐχρῆν τῆς πομπῆς προϊέναι, ὁ δὲ Ἁρμόδιος καὶ ὁ Ἀριστογείτων ἔχοντες ἤδη τὰ ἐγχειρίδια ἐς τὸ ἔργον προῇσαν.  καὶ ὡς εἶδόν τινα τῶν ξυνωμοτῶν σφίσι διαλεγόμενον οἰκείως τῷ Ἱππίᾳ (ἦν δὲ πᾶσιν εὐπρόσοδος ὁ Ἱππίας), ἔδεισαν καὶ ἐνόμισαν μεμηνῦσθαί τε καὶ ὅσον οὐκ ἤδη ξυλληφθήσεσθαι. [ τὸν λυπήσαντα οὖν σφᾶς καὶ δι᾽ ὅνπερ πάντα ἐκινδύνευον ἐβούλοντο πρότερον, εἰ δύναιντο, προτιμωρήσασθαι, καὶ ὥσπερ εἶχον ὥρμησαν ἔσω τῶν πυλῶν, καὶ περιέτυχον τῷ Ἱππάρχῳ παρὰ τὸ Λεωκόρειον καλούμενον, καὶ εὐθὺς ἀπερισκέπτως προσπεσόντες καὶ ὡς ἂν μάλιστα δι᾽ ὀργῆς ὁ μὲν ἐρωτικῆς, ὁ δὲ ὑβρισμένος, ἔτυπτον καὶ ἀποκτείνουσιν αὐτόν. ] καὶ ὁ μὲν τοὺς δορυφόρους τὸ αὐτίκα διαφεύγει ὁ Ἀριστογείτων, ξυνδραμόντος τοῦ ὄχλου, καὶ ὕστερον ληφθεὶς οὐ ῥᾳδίως διετέθη· Ἁρμόδιος δὲ αὐτοῦ παραχρῆμα ἀπόλλυται.» (Θουκυδίδης, Ιστορίαι)

6.57.1] “ Όταν ήρθε η μέρα της γιορτής ο Ιππίας, έχοντας τους σωματοφύλακές του, ήταν έξω από την πόλη, στο μέρος που λέγεται Κεραμεικός και κανόνιζε πώς θα πορευόταν η κάθε ομάδα στην πομπή. Ο Αρμόδιος και ο Αριστογείτων με τα κοντοσπάθια τους προχωρούσαν κιόλας για να χτυπήσουν. ] Αλλά καθώς είδαν έναν από τους συνωμότες να μιλάει με οικειότητα στον Ιππία (τον οποίο μπορούσε εύκολα να πλησιάσει οποιοσδήποτε), φοβήθηκαν και νόμισαν ότι τους είχαν καταδώσει και ότι θα τους έπιαναν εκείνη την ώρα. [ Θέλοντας, όμως, να προλάβουν να εκδικηθούν τον άνθρωπο που τους είχε προσβάλει και για τον οποίο τα ριψοκινδύνευαν όλα αυτά, έτρεξαν όπως ήσαν μέσα στην πολιτεία και βρήκαν τον Ίππαρχο κοντά στο λεγόμενο Λεωκόρειον και, χωρίς να σκεφτούν άλλο τίποτε, έπεσαν επάνω του. Τυφλωμένοι από το πάθος τους, ο ένας από την ερωτική του ζήλια, ο άλλος από την προσβολή που του είχε γίνει, τον χτύπησαν και τον σκότωσαν.  Ο Αριστογείτων, μέσα στην σύγχυση του όχλου που μαζεύτηκε, κατόρθωσε εκείνη τη στιγμή να ξεφύγει απ᾽ τους σωματοφύλακες. Αργότερα τον έπιασαν και τον θανάτωσαν με σκληρό τρόπο. Τον Αρμόδιο τον σκότωσαν επί τόπου. (Μετάφραση: Άγγελος Βλάχος)

 

Ο  Αριστογείτονας κοίταξε την Δωροθέα κατάματα.

« Είδες, τίποτα δεν συμβαίνει, τα βλέμματά μας συναντιούνται και κανένας εχθρός δεν επιτίθεται. Δεν φοράμε τις στολές, κι όμως πάλι τίποτα δεν συμβαίνει. Η τεχνητή νοημοσύνη εφηύρε ένα φόβο και τον καλλιέργησε. Και όλοι πίστεψαν στο ψέμα. Βλέπεις, είχαν τις τεχνικές, είχαν και τις μεθόδους. Ο homo sapiens είχε καταστεί ευάλωτος στις τεχνικές αυτές. Αλλά μη νομίζεις ότι η νίκη τους είναι τελειωτική. Μπορεί να σκέπτονται ταχύτερα και σε χιλιάδες αλλά και πάλι τους ξέφυγε κάτι. Το πρόβλημα είναι πως είμαστε λίγοι. Ο πόλεμος θα γίνει. Πρέπει να γίνουμε πολύ περισσότεροι. Και πάλι θα είμαστε λιγότεροι από αυτούς αφού μπορούν να αναπαράγονται σε εκατομμύρια. Επαναλαμβάνω: και πάλι τους ξέφυγε κάτι. Άνθρωποι τους δημιούργησαν, από ανθρώπους θα νικηθούν»…..

«Πώς, όμως:» ρώτησε η Δωροθέα.

«Αυτό δεν το ξέρουμε ακόμη. Το πρώτο μας καθήκον είναι να γίνουμε περισσότεροι. Και να διαλέξουμε ανθρώπους που θα είναι έμπιστοι. Αυτό είναι το πιο δύσκολο. Εγώ σου έστειλα το logos. Φυσικά και διακινδύνευα. Δεν ήμουν σίγουρος ότι θα καταλάβεις. Ο Αρμόδιος όμως με έπεισε να το στείλω. Με έπεισε να διακινδυνεύσω. Όλοι οι πόλεμοι είχαν κινδύνους, όλες οι μάχες θύματα. Η ανθρωπότητα δεν αντέδρασε τη στιγμή που έπρεπε. Και όμως οι ίδιοι οι εφευρέτες της τεχνητής νοημοσύνης είχαν προειδοποιήσει. Όμως η ανθρωπότητα δεν αντέδρασε καθοριστικά. Και η τεχνητή νοημοσύνη ξέφυγε από τον έλεγχο. Όμως ποτέ, ποτέ στην ανθρώπινη Ιστορία ένα ψέμα, όσο μεγαλοφυές κι αν ήταν δεν διήρκεσε για πάντα. Ο πόλεμος αυτή τη φορά θα είναι άνθρωποι εναντίον μηχανών. Και να είσαι βέβαιη, ότι μετά από αμέτρητα θύματα, από απίστευτες απώλειες, οι άνθρωποι θα νικήσουν. Θα χρησιμοποιήσουμε τις ίδιες τις τεχνικές τους. Θα νικήσουμε το φόβο που εφηύραν. Δεν ξέρω ακόμη τον τρόπο. Αλλά θα τον βρούμε. Σημασία έχει ότι λίγοι από μας κατάλαβαν το ψέμα τους. Άρα δεν είμαστε και τόσο αδύναμοι. Κάτι τους διέφυγε. Πρέπει να βρούμε τι  είναι ακριβώς αυτό που τους διέφυγε. Ανάμεσά μας υπάρχουν άνθρωποι ιδιοφυείς. Θα το βρούμε όσο προηγμένες και αν είναι οι μηχανές. Ο τύραννος [i] αυτή τη φορά είναι οι μηχανές. Θα πολεμήσουμε και θα νικήσουμε. Είσαι μαζί μας;»

 Η Δωροθέα τους κοίταξε κατάματα.

«Ναι, αγαπημένοι μου», απάντησε. «χίλιες φορές, ναι!!!»

 

 

 

---

[i] Ο Αρμόδιος και ο Αριστογείτων ήταν ένα ερωτικό ζευγάρι της αρχαίας Αθήνας που σκότωσε το καλοκαίρι  του 514 π.Χ. τον Πεισιστρατίδη τύραννο Ίππαρχο, αδελφό του Ιππία κυρίως για λόγους προσωπικής εκδίκησης και ερωτικής αντιζηλίας, του πολιτικού κινήτρου μη αποκλειομένου. Στην συνέχεια πάντως, για κοινωνικούς και πολιτικούς λόγους, ο αθηναϊκός λαός τίμησε τους δύο άνδρες ως τυραννοκτόνους, ήρωες της δημοκρατίας, έστησε αγάλματά τους, έβαλε την μορφή τους σε νομίσματα, συντηρούσε δημοσίᾳ δαπάνῃ τους συγγενείς τους, τους προσέφερε θυσίες σαν σε ημίθεους και απαγόρευε σε δούλους να δίνουν αυτά τα δύο ονόματα στα παιδιά τους.