Έχει ένα παράξενο όνομα. Εξωτικό, θρυλικό, αρχαίο.
Αλλά κι εκείνος είναι ένας θρύλος, άγνωστος στους πολλούς, από εκείνους που
υπήρξαν μεγάλοι, αλλά εδώ, σ’ αυτό το μικρό χωριουδάκι της Ευρώπης που είναι η
Ελλάδα, δεν έχει φτάσει το πνεύμα του. Και όμως. Επειδή δεν γνωρίζουμε κάτι, δε
σημαίνει ότι αυτό το κάτι δεν υπάρχει.
Cesar Vallejo. Ελληνιστί, Καίσαρ Βαγιέχο. Τον συναντήσαμε,
δηλαδή το πνεύμα του, σε ένα τραγούδι του Θανάση Παπακωνσταντίνου, τον
«Διάφανο», τραγούδι αρκετά γνωστό, στο οποίο οφείλουμε ευγνωμοσύνη γιατί μας
αποκάλυψε τον μεγαλύτερο ποιητή της ισπανόφωνης ποίησης και έναν από τους
μεγαλύτερους της σύγχρονης ποίησης παγκοσμίως.
Αγοράσαμε το βιβλίο με τα άπαντά του (εκδ. Gutenberg) σε μετάφραση και
σχόλια Ρήγα Καπάτου, ένα έργο ζωής. Το
βιβλίο είναι δίγλωσσο, στην ατόφια γλώσσα του ποιητή και δίπλα στην ελληνική
ματάφραση.
Στην εισαγωγή του βιβλίου, διαβάζουμε: «Στις 29
Μαρτίου 1938, ο Καίσαρ Βαγιέχο, που βρίσκεται ήδη από τις 24 του ίδιου μήνα
στην κλινική Arago
στο
Παρίσι, λέει στη γυναίκα του τη Ζορζέτ: «Γράφε: οποιαδήποτε κι αν είναι η
υπόθεση που έχω να υπερασπιστώ μπροστά στο Θεό μετά το θάνατο, έχω έναν
υπερασπιστή: το Θεό». Έπειτα από αυτά το λόγια, πέφτει σε κώμα. Μένει έτσι
ίσαμε τις 15 Απριλίου, Μεγάλη Παρασκευή, όπου στις 9.30 το πρωί, ο Καίσαρ
Βαγιέχο, ο μεγαλύτερος ποιητής της ισπανικής γλώσσας στον εικοστό αιώνα, και
ίσως ο πιο ανθρώπινος, ξεψύχησε. Εκεί, στο Παρίσι, που τον τράβηξε από τη
μακρινή γη του Περού σαν ένας μαγνήτης…». Πέθανε από ασιτία, σε ένα παγκάκι του
Παρισιού.
Ιδού κάποια χαρακτηριστικά ποιήματα του μεγάλου
περουβιανού-ινδιάνικης καταγωγής-ποιητή:
Το
τυχερό
Ο
λαχειοπώλης που φωνάζει: «Το τυχερό!»
Έχει
κι εγώ δεν ξέρω τι θεϊκό βάθος.
Περνάν
όλα τα χείλη. Η αηδία
δείχνει
σε μια ρυτίδα κιόλας το όχι της.
Περνά
ο λαχειοπώλης που τάζει θησαυρούς,
σχεδόν
ονομαστικά, όπως ο Θεός,
ανάμεσα
από τανταλικά ψωμιά,
ανθρώπινη
αδυναμία αγάπης.
Εγώ
κοιτάω τον κουρελιάρη. Κι εκείνος θα μπορούσε
να
μας χαρίσει την καρδιά
αλλά
η τύχη εκείνη που κρατά στα χέρια του
διαλαλώντας
με φωνές,
σαν
ανελέητο πουλί θα πάει να κάτσει
εκεί
που ούτε το ξέρει ούτε το θέλει
αυτός
ο μποέμικος θεός.
Και
λέω αυτήν τη χλιαρή Παρασκευή που πάει
σκυφτή
κάτω απ’ τον ήλιο:
Γιατί
να έχει ντυθεί λαχειοπώλης
Η
θέληση του Θεού!
Ο επιούσιος
Παίρνουμε
κολατσιό… βρεγμένη γη
κοιμητηρίου
ευωδιάζει αγαπημένο αίμα.
Χειμωνιάτικη
πολιτεία… το δαγκωτό πέρασμα
μιας
άμαξας που μοιάζει σα να σέρνει
μια
συγκίνηση νηστείας αλυσοδεμένη.
Θα
ήθελε κανείς να χτυπήσει όλες τις πόρτες,
και
να ζητήσει κι εγώ δεν ξέρω ποιόν, κι ύστερα
να
πάει στους φτωχούς και κλαίγοντας βουβά
να
δώσει κομματάκια φρέσκο ψωμί σ’ όλους
να
ληστέψει των πλουσίων τ’ αμπέλια
με
τα δυο άγια χέρια
που
σε μιαν αστραπή φωτός
φύγανε
αρπάζοντας καρφιά από το Σταυρό!
Πρωινό
βλέφαρο μην ανοίγετε!
Δος
ημίν τον άρτον ημών τον επιούσιον,
Κύριε!...
Όλα
μου τα κόκαλα είναι ξένα
θαρρώ
τάχω κλεμμένα!
Μπορεί
να πήρα κάτι
που
ανήκε σε άλλον
και
σκέφτομαι πως αν δεν είχα γεννηθεί
άλλος
φτωχός θα έπινε τούτο τον καφέ!
Είμ’
ένας άθλιος κλέφτης… Πού θα καταντήσω!
κι
αυτή την κρύα ώρα που η γη
αποπνέει
σκόνη ανθρώπινη κι είναι τόσο θλιμμένη,
θα
ήθελα να χτυπήσω όλες τις πόρτες και να ζητήσω
κι
εγώ δεν ξέρω σε ποιόν, συγγνώμη,
και
να του ψήσω κομματάκια φρέσκο ψωμί
εδώ,
μέσα στο φούρνο της καρδιάς μου…!
