Είμαι αυτός που επέζησε, φίλε Οπενχάϊμερ!!

 

Η έκρηξη μετά τη ρίψη της ατομικής βόμβας στο Ναγκασάκι, 9 Αυγούστου 1945

 

Της Τιτίκας- Μαρίας Σαράτση

 

Ο Ρόμπερτ Οπενχάϊμερ

… «Προσέξτε με, όχι, είμαι αυτός που επέζησε, φίλε Οπενχάϊμερ!
Τα χέρια μου και τα πόδια μου τα 'χω ξεθάψει απ' τη Χιροσίμα.
Τα χείλη μου γίνηκαν σκόνη και πέσανε.
Μόνο το στόμα μου έμεινε ν' ανοιγοκλείνει.
Τ' άσπρο μου σαν ασβεστωμένο πρόσωπο,
δε μπορεί πια να κλάψει, να γελάσει, να 'χει ένα όνομα.
Δε μπορεί πια Ρόμπερτ! Κοίταξέ με καλύτερα.
Δυσκολεύεσαι ακόμη; Ρόμπερτ, δε με γνώρισες; Ο αδελφός σας Ρόμπερτ! Είμαι εγώ, ο αδελφός σας,…….» (Νικηφόρος Βρεττάκος «Στον φίλο Ρόμπερτ Οπενχάϊμερ»)

Ο συνεχής λόγος και ο θόρυβος γύρω από πιθανή επίθεση του Πούτιν με πυρηνικά στην Ουκρανία όπως και ο κίνδυνος πυρηνικού ατυχήματος στο εργοστάσιο της Ζαπορίζια στην πολύπαθη χώρα καθιστούν και πάλι τραγικά επίκαιρο το θέμα των πυρηνικών. Και επειδή θυμόμαστε μόνον την τραγική μοίρα της Χιροσίμα, ας μην ξεχνάμε ότι την ίδια μοίρα είχε και το Ναγακασάκι. Η ανθρωπότητα δεν πρέπει να επιτρέψει να επαναληφθεί η ιστορία, γιατί κάτι τέτοιο θα είναι το τέλος της ιστορίας, ίσως και ολόκληρου του ανθρώπινου είδους…

Σύμφωνα με τα ιστορικά γεγονότα:

«Ο βομβαρδισμός της Χιροσίμα από τις ΗΠΑ έλαβε χώρα, στις 6 Αυγούστου 1945 και ήταν η πρώτη πολεμική πυρηνική επίθεση της Ιστορίας. Η βόμβα ήταν τύπου ουρανίου- 235, η οποία είχε λάβει το προσωνύμιο "Little Boy" (αγοράκι) στο κέντρο συναρμολόγησης και δοκιμών Αλαμογκόρντο. Τα αποτελέσματα της έκρηξης δεν ήταν γνωστά εκ των προτέρων, μιας και τέτοιου τύπου βόμβα δεν είχε δοκιμαστεί, όπως η βόμβα πλουτωνίου, που ακολούθησε. Τη ρίψη της έκανε ο σμήναρχος Πολ Τίμπετς, κυβερνήτης ενός αεροσκάφους Β-29 της Αεροπορίας Στρατού, στο οποίο είχε δώσει το όνομα της μητέρας του, "Ένολα Γκέυ". Το Β29 υπέστη ισχυρή ανατάραξη με την έκρηξη της βόμβας, παρά το γεγονός ότι είχε διανύσει ήδη περισσότερα από δεκαοκτώ -18- χιλιόμετρα από το σημείο της έκρηξης. Υπολογίζεται ότι επιτόπου φονεύθηκαν περίπου 70.000 ψυχές, στην πλειονότητά τους, άμαχοι. Πολύ περισσότεροι πέθαναν αργότερα ή έπαθαν σημαντικές βλάβες στην υγεία τους εξ αιτίας της ραδιενέργειας. Από την πόλη διασώθηκε μόνο ο θόλος (από μπετόν) και ο σκελετός του κτιρίου που τον στήριζε. Πριν την έκρηξη αυτό ήταν το κτίριο που στέγαζε την "Εμπορική Έκθεση της Περιφέρειας της Χιροσίμα". Ο θόλος υπάρχει και σήμερα, όπως ακριβώς απέμεινε μετά την έκρηξη, και έχει χαρακτηριστεί Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς από την UNESCO.

Λίγες μέρες αργότερα, στις 9 Αυγούστου 1945, οι Αμερικανικές δυνάμεις έριξαν τη δεύτερη πυρηνική βόμβα (και τελευταία μέχρι σήμερα εναντίον ανθρώπων και μάλιστα αμάχων) στο Ναγκασάκι. Εδώ η βόμβα ήταν άλλου τύπου και χρησιμοποιούσε ως σχάσιμο υλικό το πλουτώνιο. Αυτή είχε λάβει το προσωνύμιο "Fat Man" (Χοντρός) απο το εργαστήριο κατασκευής της. Αρχικός στόχος ήταν η ιαπωνική πόλη Κοκούρα (Kokura), επειδή όμως το νησί Κιουσού, στο οποίο βρίσκεται, ήταν καλυμμένο από πυκνή ομίχλη, ο επικεφαλής της αποστολής ταγματάρχης Σουέινι, ακολουθώντας το σχέδιο, υποχρεώθηκε να στραφεί στον "εφεδρικό" στόχο, την πόλη του Ναγκασάκι. Η έκρηξη ήταν ακόμη σφοδρότερη από την προηγούμενη και σχεδόν διέλυσε το Β-29 του Σουέινι, το οποίο μόλις που πρόλαβε να προσγειωθεί στην Οκινάβα. Ωστόσο, λόγω της γεωγραφικής θέσης του Ναγκασάκι, τα αποτελέσματά της στο έδαφος ήταν λιγότερο καταστροφικά από αυτά της βόμβας στη Χιροσίμα, αν και οι συνέπειες της ραδιενέργειας ήταν εξίσου θανατηφόρες.

Οι δύο αυτές ρίψεις έγιναν με προσωπική απόφαση του τότε Προέδρου των ΗΠΑ Χάρι Τρούμαν. Για να πραγματοποιηθούν, ο διοικητής της μοίρας της Αεροπορίας Στρατού Σπατζ, στην οποία ανήκαν τα αεροσκάφη, ζήτησε έγγραφη τη διαταγή από την πολιτική ηγεσία "αρνούμενος να σκοτώσει ίσως 100.000 άτομα με προφορικές μόνον εντολές". Η διαταγή πράγματι του στάλθηκε εγγράφως με τις υπογραφές του Υπουργού Εσωτερικών Τζορτζ Μάρσαλ και του Υπουργού Στρατιωτικών Χένρι Στίμσον. Η τελική, ωστόσο, απόφαση, σύμφωνα με το Σύνταγμα των ΗΠΑ, έπρεπε να ληφθεί μόνον από τον Πρόεδρο, ο οποίος και την έλαβε, με την αιτιολογία ότι οι ρίψεις αυτές θα έφερναν γρήγορο τέλος στον πόλεμο του Ειρηνικού και ότι τα θύματα από τις βόμβες θα ήταν λιγότερα από τις απώλειες σε μια ενδεχόμενη απόβαση στην Ιαπωνία ή από τη συνέχιση του πολέμου. Υπάρχουν απόψεις όμως που υποστηρίζουν ότι η ρίψη των ατομικών βομβών ήταν μια επίδειξη δύναμης από τις ΗΠΑ προς τον υπόλοιπο κόσμο και κυρίως προς τη Σοβιετική Ένωση. Ως τέτοια, προλείανε το έδαφος για την έναρξη του Ψυχρού Πολέμου.(….)

Ο αρχικός αριθμός των θυμάτων που πέθαναν ακαριαία από τη ρίψη των βομβών υπολογίζεται σε περίπου 70.000 στη Χιροσίμα και 40.000 στο Ναγκασάκι. Όμως οι ολέθριες συνέπειες της πυρηνικής ακτινοβολίας τους επόμενους τέσσερις μήνες αύξησαν τον αριθμό των νεκρών σε 90.000－166.000 στη Χιροσίμα και 80.000 στο Ναγκασάκι. Μέχρι το 1950 ο απολογισμός των θυμάτων είχε φτάσει τα 200.000 θύματα.

Οι δυο βόμβες είχαν κατασκευαστεί στο πλαίσιο του Σχεδίου Μανχάταν, του αμερικανικού προγράμματος για την κατασκευή ατομικής βόμβας. Το πρόγραμμα ήταν σε λειτουργία, όταν έπεσαν οι βόμβες, και είχε και άλλες σχεδόν έτοιμες, στα τελευταία στάδια συναρμολόγησης. Υπήρξε η πρόταση από Αμερικανούς επιτελείς να εκτελεστούν κι άλλοι ατομικοί βομβαρδισμοί στην Ιαπωνία, είναι άγνωστο όμως αν κάτι τέτοιο τελικά θα συνέβαινε, καθώς η Ιαπωνία παραδόθηκε στους συμμάχους στις 15 Αυγούστου 1945, δυο μέρες πριν την ολοκλήρωση της κατασκευής της επόμενης βόμβας.» *

 

80  χρόνια σχεδόν μετά. Η οικουμένη χρησιμοποιεί ακόμη την ατομική ενέργεια. Έφτασαν μάλιστα να την ονομάζουν και «πράσινη ενέργεια». Οι υπερδυνάμεις εξοπλίζονται πυρηνικά με βόμβες εκατομμύρια φορές ισχυρότερες από αυτή του Ναγκασάκι. Κατά το δοκούν ασχολούνται με το «πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν». Κατασκευάζουν δικτάτορες και όταν πια δεν τους συμφέρει στρέφονται εναντίον τους. Η  μοίρα του Ρόμπερτ Οπενχάϊμερ**, μετά τις διώξεις που υπέστη δείχνει το δρόμο. «Όταν αργότερα είδε τις καταστρεπτικές συνέπειες του όπλου που κατασκεύασε, πρωτοστάτησε στην κίνηση για τον έλεγχο των πυρηνικών εξοπλισμών. Με την επιδείνωση των αμερικανοσοβιετικών σχέσεων στο τέλος της δεκαετίας του ’40 και την άνοδο στην εξουσία των Ρεπουμπλικάνων το 1953 η αντίθεσή του στην κατασκευή της βόμβας του υδρογόνου και η απόρριψη των μαζικών πυρηνικών αντιποίνων προκάλεσαν την οργή του κατεστημένου εθνικής ασφαλείας στην Ουάσιγκτον, η οποία αποφάσισε να τον εξουδετερώσει. Στην εποχή του μακαρθισμού ο πατέρας της ατομικής βόμβας θεωρήθηκε κίνδυνος για την εθνική ασφάλεια της Αμερική και το 1954 απομακρύνθηκε από την Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας, όπου από τον Ιανουάριο του 1947 είχε διατελέσει πρόεδρος του συμβουλίου εμπειρογνωμόνων της».

 Φυσικά και δεν μπορούμε να αγνοήσουμε την ατομική ενέργεια. Μπορεί να μας χρειαστεί για επιστημονικούς σκοπούς, όπως η διάλυση ενός αστεροειδούς που πάει να χτυπήσει τη γη, ας πούμε. Το Χόλυγουντ ήδη κατασκεύασε την πρώτη σχετική ταινία-γεμάτη επιστημονικές αυθαιρεσίες-….. Τι χρειαζόμαστε λοιπόν σήμερα; Χρειαζόμαστε Παιδεία και ένα πλατύ, αντιπολεμικό, υπερκομματικό κίνημα ειρήνης. Χρειαζόμαστε αφύπνιση. Ένα κίνημα χωρίς «καπελώματα». Δεν μπορούμε να δικαιολογούμε τις εισβολές κατά το δοκούν. Το χτύπημα του φανατισμού γίνεται μόνο με πλατειά και ελεύθερη παιδεία. Να ειπωθεί η αλήθεια. Και αν δεν τη λένε οι επίσημοι φορείς να την πουν οι πολίτες.  Σύμφωνοι, μέσα στην οικονομική κρίση, την κρίση της ενέργειας, τον πληθωρισμό, τον κορωνοϊό, τις υποκλοπές αυτά είναι δύσκολα. Αλλά πρέπει να τεθούν οι βάσεις για ένα πλατύ αντιπολεμικό κίνημα. Αλλιώς, δεν θα έχουμε καμιά δικαιολογία ότι δεν «ξέραμε», ότι δεν προειδοποιήσαμε…..

 

·      Πηγή: Wikipedia

** Βλέπε και σχετικό άρθρο του Αχιλλέα Παπαρσένου στο «Βήμα», 25 Νοεμβρίου 2008 από το οποίο παραθέτω και το σχετικό απόσπασμα.

Επίσης «Τα Λουλούδια της Χιροσίμα» της Εντίτα Μόρις, εκδόσεις «Θεμέλιο»