Θαυμαστός νέος κόσμος: «Mηχανές σαν κι εμάς»

Η διάθεση-θέληση-ανάγκη του ανθρώπου να κατασκευάζει μηχανές, υπήρξε από την πρώτη μέρα  της ζωής του ως homo sapiens. Από τη στιγμή δηλαδή που κατέβηκε από τα δένδρα.

Το πρώτο είδος μηχανής ήταν ένα όπλο, ένα εργαλείο, ξύλινο, πέτρινο, κι έπειτα χάλκινο και σιδερένιο. Αυτή η πρωτόλια μηχανή εξελίχθηκε σε πιο σύνθετες μορφές ενώ ήδη από την αρχαιότητα, ο άνθρωπος θέλησε να κατασκευάσει μηχανές που θα μιμούνταν τον εαυτό του. Έτσι έχουμε το πρώτο «ρομπότ» της αρχαιότητας, τον γίγαντα Τάλω, και άλλα «αυτόματα», όπως ατμοκίνητες «θεραπαινίδες» που σερβίρουν ποτά στον κύριό τους, ξυπνητήρια, μηχανήματα καθημερινής χρήσης και όπλα όλο και πιο εξεζητημένα. Για να φτάσουμε σήμερα στην εφαρμοσμένη ρομποτική, στη χρήση των κομπιούτερς, και στα υπόλοιπα High Tech εργαλεία όπως τα I phone, κ.ο.κ.

Ο άνθρωπος- δημιουργός δεν σταματάει ποτέ να κατασκευάζει μηχανές και ούτε ποτέ θα σταματήσει. Όπως ένας συγγραφέας ή ένας καλλιτέχνης που δεν ενδιαφέρεται πρωτίστως για την τύχη ή τη χρήση που θα έχουν τα δημιουργήματά του, οι επιστήμονες φτάνουν σήμερα να κατασκευάζουν μηχανές-απομιμήσεις του εαυτού τους και να το παίζουν θεοί. Φταίει γι αυτό η φύση του ανθρώπινου εγκεφάλου που μοιάζει με ένα φυσικό κομπιούτερ, με μια μηχανή αναζήτησης που ψάχνει συνέχεια για νέες εμπειρίες, νέες γνώσεις και νέα ερεθίσματα, λειτουργώντας με τους νόμους της περιέργειας. Ο ανθρώπινος νους μόλις τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να εξιχνιάζεται από τους επιστήμονες. Και το πιο δύσκολο από όλα, είναι να ανακαλύψει ο ίδιος ο άνθρωπος τη φύση της ύπαρξής του, στο επίκεντρο της οποίας βρίσκεται η αυτογνωσία και η αυτοσυνείδηση.

Οι νέες μηχανές, τα ρομπότ και στη συνέχεια οι τεχνητοί άνθρωποι, τα ανθρωποειδή, έχουν ήδη ριχτεί στον κόσμο μας και λειτουργούν ανάμεσά μας και δίπλα μας. Ήδη στον τομέα της υγείας χρησιμοποιούνται τεχνητά μάτια, τεχνητά μέλη και σε λίγον καιρό τα τεχνητά όργανα θα είναι για μας μια καθημερινότητα. Και ήδη, οι νέες μηχανές αλλάζουν ραγδαία τον κόσμο μας έτσι όπως τον γνωρίζαμε τους προηγούμενους αιώνες.

Ζούμε ήδη μέσα στον «θαυμαστό νέο κόσμο». Μόνο που δεν θα τον συνειδητοποιήσουμε ποτέ αν δεν αποστασιοποιηθούμε. Και ήδη, τα πλέον εξελιγμένα τεχνητά πλάσματα, τα ανθρωποειδή, πλασμένα κατ’ εικόνα και ομοίωσίν μας, διαθέτουν τη δική τους συνείδηση και έχουν αυτεπίγνωση. Το γεγονός αυτό, είναι το σήμερα αντικείμενο προβληματισμού ολόκληρης της επιστημονικής κοινότητας, και όχι μόνον.

Ήδη όλοι μιλούν για την 4^η βιομηχανική επανάσταση, που δεν είναι άλλη από τη χρήση των ρομπότ και του αυτοματισμού σε όλους τους τομείς της ζωής μας, καθώς και στην παραγωγική διαδικασία. Το γεγονός αυτό αλλάζει ριζικά όλα όσα είχαμε μάθει μέχρι σήμερα, αλλάζει τον τρόπο παραγωγής, την οικονομία, την υγεία την παιδεία, την ίδια την κοινωνία και ακόμα πολύ σύντομα, πιστεύουμε, το ίδιο το πολιτικό σύστημα.

Σήμερα δεν υπάρχουν πλέον οι τάξεις, έτσι όπως τις είχε ορίσει ο μαρξισμός. Η 4^η βιομηχανική επανάσταση, είναι εδώ!

Πολλοί εκφράζουν ανησυχίες, ότι ενώ τα «αυτόματα» και όλες οι νέες μηχανές δημιουργήθηκαν για να απαλλαγεί ο άνθρωπος από την αναγκαστική εργασία., να αποκτήσει περισσότερο ελεύθερο χρόνο και να βελτιώσει την ποιότητα ζωής του, κινδυνεύει να χάσει την αυτονόητη μέχρι σήμερα λειτουργία της εργασίας ή και της απασχόλησης, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε στρατιές ανέργων και σε νέες μορφές φτώχειας, οικονομικής και πνευματικής.

Παρά τις ανησυχίες αυτές, το ποτάμι δεν μπορεί να γυρίσει πίσω. Η εξέλιξη δεν μπορεί να σταματήσει και η επιστήμη δεν έχει ποτέ παραιτηθεί από την ανάγκη-του ίδιου του ανθρώπου-για νέες ανακαλύψεις, νέες γνώσεις, νέες κατασκευές και καινοτομίες. Γιατί έτσι λειτουργούν «μηχανές σαν κι εμάς», οι ανθρώπινες «μηχανές».

Α.Ψ.

Ρομποτική και ανεργία

Έως το 2045 τα ρομπότ, οι υπολογιστές και οι άλλες «έξυπνες» μηχανές θα μπορούν να κάνουν σχεδόν κάθε ανθρώπινη εργασία, με συνέπεια να υπάρχει ορατός κίνδυνος η ανεργία να ξεπεράσει ακόμη και το 50%. Ελάχιστα επαγγέλματα θα μείνουν αλώβητα από την «επέλαση» της τεχνητής νοημοσύνης, ενώ το πρόβλημα αφορά εξίσου άνδρες και γυναίκες.

Αυτή την άκρως ανησυχητική εκτίμηση έκανε ένας ειδικός των υπολογιστών σε επιστημονικό συνέδριο στις ΗΠΑ. Πρόκειται για τον καθηγητή  Μοσέ Βάρντι του Πανεπιστημίου Ράις ο οποίος δήλωσε ότι «πλησιάζουμε σε μια εποχή, που οι μηχανές θα είναι σε θέση να ξεπεράσουν τους ανθρώπους σχεδόν σε οποιαδήποτε δουλειά. Είναι ανάγκη η κοινωνία να συζητήσει σοβαρά το ερώτημα: Αν συμβεί αυτό, τότε οι άνθρωποι τι θα κάνουν;»

Τόνισε ότι οι εξελίξεις στην τεχνητή νοημοσύνη εξαφανίζουν συνεχώς θέσεις εργασίας ιδίως της μεσαίας τάξης, οι μισθοί της οποίας θα «βαλτώνουν» όλο και περισσότερο,  ενώ θα διευρύνονται οι εισοδηματικές ανισότητες. «Η εργασία είναι ουσιώδης για την ανθρώπινη ευτυχία» τόνισε ο Βάρντι και πρόσθεσε ότι, σε αυτή την περίπτωση, «η ανθρωπότητα θα έλθει αντιμέτωπη με την μεγαλύτερη από όλες τις προκλήσεις της, την υπαρξιακή: να βρει νόημα σε μια ζωή χωρίς δουλειά».

4^η Βιομηχανική επανάσταση: Τα ρομπότ είναι εδώ.

Σε άρθρο του το CNN αναφέρει ότι «τα ρομπότ μπορεί να αντικαταστήσουν 20 εκατομμύρια εργαζόμενους στη βιομηχανία μέχρι το 2030 παγκοσμίως, αυξάνοντας με αυτόν τον τρόπο τις κοινωνικές και γεωγραφικές ανισότητες, ενώ από την άλλη  αποτελούν παράγοντες οικονομικής ανάπτυξης.

Όπως αναφέρει το Oxford Economics, οι θέσεις εργασίας που απαιτούν τα λιγότερα προσόντα θα επηρεαστούν περισσότερο και αυτό θα γίνει με τρόπο πολύ άνισο.

Τα ρομπότ πήραν ήδη τη θέση εκατομμυρίων ανθρώπων στη βιομηχανία και προωθούνται στο εξής στις υπηρεσίες, χάρη στις προόδους στην οπτική ανάλυση, στη φωνητική αναγνώριση ή στην αυτόματη μάθηση, δηλαδή στη ικανότητα των μηχανών να μαθαίνουν.

Ήδη ετοιμάζονται και κάποια στιγμή θα μπουν μαζικά στην αγορά,

τα αυτόνομα αυτοκίνητα, τα φαγητά που ετοιμάζονται από ρομπότ και ρομποτικά συστήματα στα εργοστάσια ή σε διοικητικά κέντρα.

Πολλοί ειδικοί ισχυρίζονται ότι, αν η αυτοματοποίηση δημιούργησε ένα ρήγμα ανάμεσα στις εργασίες υψηλότερης και χαμηλότερης εξειδίκευσης, αφήνοντας πολλούς εργαζόμενους στο δρόμο.

Οι συντάκτες της μελέτης του Oxford Economics ευελπιστούν πως το παρόν κύμα «ρομποτοποίησης» θα αυξήσει την παραγωγικότητα και την οικονομική ανάπτυξη, δημιουργώντας τόσες θέσεις εργασίας όσες καταργεί και πως η παγκόσμια οικονομία μπορεί να αυξηθεί έως και κατά 5 τρισεκατομμύρια δολάρια έως το 2030, εξαιτίας της ρομποτοποίησης. Και σημειώνουν πως οι δουλειές «που απαιτούν επαναλαμβανόμενες κινήσεις θα επηρεαστούν πιο πολύ», ενώ αντίθετα

οι δουλειές που απαιτούν «ενσυναίσθηση, δημιουργικότητα ή κοινωνική ευφυΐα είναι πιο πιθανό να συνεχίσουν να εκτελούνται από τους ανθρώπους «για δεκαετίες ακόμη».

Η έρευνα αναφέρει επίσης πως «τα ρομπότ θα έχουν όλο και μεγαλύτερη παρουσία στο εμπόριο, στην υγεία, στα ξενοδοχεία και στον τομέα της εστίασης, στις μεταφορές, αλλά και στον τομέα των κατασκευών και στη γεωργία».

Οι εργάτες του μέλλοντος

Καμπανάκι και από τον ΣΕΒ:Τα ρομπότ απειλούν 1,5 εκατ. εργαζομένους στην Ελλάδα

Σαρωτικές αλλαγές στον εργασιακό βίο 1,5 εκατομμυρίου εργαζομένων στην Ελλάδα φέρνει η λεγόμενη 4η βιομηχανική επανάσταση, δηλαδή η είσοδος των ρομπότ και της τεχνητής νοημοσύνης, σύμφωνα με τον ΣΕΒ.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ για τη χώρα μας, το ποσοστό των θέσεων εργασίας που αντιμετωπίζουν πολύ υψηλή πιθανότητα υποκατάστασης του αντικειμένου απασχόλησής τους μέσα από την αυτοματοποίηση ανέρχεται σε 23,4%, ενώ άλλο ένα σημαντικό ποσοστό της τάξης του 35,3% αντιμετωπίζει πιθανότητα σημαντικής αλλαγής.

Με βάση τα στοιχεία απασχόλησης της ΕΛΣΤΑΤ για το τρίτο τρίμηνο του 2018, περίπου 1,5 εκατ. μισθωτοί ενδέχεται να αλλάξουν αντικείμενο εργασίας ή να μετακινηθούν σε νέες θέσεις το προσεχές διάστημα. Για το 40% εξ αυτών (613.000) η πιθανότητα είναι άνω του 70%.

Στο σύνολο των χωρών του ΟΟΣΑ η Ελλάδα καταλαμβάνει την τέταρτη θέση όσον αφορά το ποσοστό θέσεων που έχουν πιθανότητα άνω του 50% να αυτοματοποιηθούν, πίσω από τη Σλοβενία, τη Λιθουανία και την Τουρκία, ενώ, όπως υποστηρίζει ο ΣΕΒ, «αν λάβουμε υπόψη μόνο τους εργαζομένους με υψηλό κίνδυνο αυτοματοποίησης τότε η χώρα μας κατατάσσεται τρίτη, πίσω από τη Σλοβακία (33,6%) και τη Σλοβενία (25,7%)».

Οι εργοδότες συμπεραίνουν πως «είναι λοιπόν προφανές ότι όσον αφορά την τεχνική δυνατότητα υποκατάστασης της ανθρώπινης εργασίας από ρομπότ και άλλα συστήματα αυτοματισμού η Ελλάδα αντιμετωπίζει μια πολύ μεγάλη πρόκληση».

 «Τα σύγχρονα ρομπότ είναι η επιτομή της νέας τεχνολογίας, της συνεχούς τεχνολογικής εξέλιξης στα συστήματα αυτοματισμού και της τεχνητής νοημοσύνης. Τα τελευταία χρόνια η αλματώδης ψηφιακή και τεχνολογική εξέλιξη και οι νέες δυνατότητες που έχουν ενσωματωθεί στις λειτουργίες τους έχουν οδηγήσει σε διαρκώς αυξανόμενη χρήση τους στο παραγωγικό περιβάλλον με σημαντικές αλλαγές και ως προς το περιεχόμενο και ως προς την οργάνωση της εργασίας και στις εργασιακές σχέσεις σε διεθνές επίπεδο» αναφέρει ο ΣΕΒ σε ειδική του έκδοση.

Οι ειδικοί χωρίζουν τα ρομπότ σε δύο μεγάλες κατηγορίες: τα βιομηχανικά ρομπότ (industrial robots), τα οποία αποτελούνται από κινητούς ή σταθερούς αυτόματους μηχανικούς βραχίονες και χρησιμοποιούνται στους κλάδους της μεταποίησης για τη μετακίνηση και επεξεργασία διάφορων υλικών και προϊόντων, και τα ρομπότ υπηρεσιών (service robots), τα οποία χρησιμοποιούνται κυρίως στον πρωτογενή και στον τριτογενή τομέα είτε για επαγγελματικούς σκοπούς (professional service robots) είτε για την παροχή προσωπικών υπηρεσιών (personal service robots).

Βιομηχανίες του μέλλοντος

Ανάμεσα στο 2010 και στο 2018 παγκοσμίως οι ετήσιες πωλήσεις βιομηχανικών ρομπότ παγκοσμίως υπερτριπλασιάστηκαν, φτάνοντας το 2018 τις 422.000 μονάδες, με τον μέσο ρυθμό αύξησής τους να ανέρχεται σε 18%. Αντίστοιχα, το ίδιο διάστημα ο συνολικός αριθμός των εν λειτουργία ρομπότ διπλασιάστηκε, ξεπερνώντας τις 2,4 εκατομμύρια μονάδες. Το International Federation of Robotics εκτιμά ότι η αυξητική τάση θα συνεχιστεί, με τις ετήσιες πωλήσεις να φτάνουν τις 584.000 μονάδες το 2022 (αύξηση 38,3%), ενώ το συνολικό εγκατεστημένο δυναμικό θα αυξηθεί κατά 1,53 εκατομμύρια μονάδες (αύξηση 62,7%) και θα προσεγγίσει τα 4 εκατομμύρια.

Πέρα όμως από την ποσοτική αύξηση στον αριθμό των χρησιμοποιούμενων βιομηχανικών ρομπότ, η συνεχής εξέλιξη των νέων τεχνολογιών, στο πλαίσιο της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, επιφέρει και ποιοτική διαφοροποίηση στο είδος των εργασιών που είναι σε θέση να αναλαμβάνουν, στα επίπεδα αυτονομίας τους και στον τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρούν με τον άνθρωπο.

Ήδη  πολλά προηγμένα ρομποτικά συστήματα είναι εξοπλισμένα με εξελιγμένους αισθητήρες και αλγορίθμους μηχανικής εκμάθησης (machine learning) που τους δίνουν τη δυνατότητα να εκτελούν πλήθος εργασιών με μικρή ή και καθόλου παρέμβαση από τον χειριστή, ενώ παράλληλα συμβάλλουν στη συνεχή βελτιστοποίηση της απόδοσής τους. Το παγκόσμιο μερίδιο αγοράς για τέτοια προηγμένα βιομηχανικά ρομποτικά συστήματα αναμένεται να ανέλθει σε 20% του συνόλου των πωλήσεων το 2021, ενώ το 2018 ήταν μόλις 9%.

(Πηγές: Ημερησία, cnn.gr, tanea.gr/2019/10/18/)