Τα απίστευτα τεχνολογικά επιτεύγματα των προγόνων
μας φαίνεται να έχουν υποχωρήσει κάτω από το πελώριο βάρος των κολοσσιαίων
συνεισφορών τους σε αυτό που ονομάζουμε γέννηση του σύγχρονου κόσμου, αν και
αυτό μόνο άδικο μπορεί να χαρακτηριστεί.
Γιατί οι αρχαίοι ημών πρόγονοι έκαναν τη μεγάλη
πολιτισμική διαφορά και στον τομέα της τεχνολογίας, αφήνοντας παγκόσμια
κληρονομιά ένα πρωτάκουστο τεχνολογικό θαύμα που όμοιό του δεν υπήρχε στον τότε
γνωστό κόσμο.
Εδώ δεν θα μιλήσουμε φυσικά για τη συνωμοσιολογική
«απόκρυφη τεχνολογία» των Ελλήνων, καθώς αυτές οι ιστορίες γι’ αγρίους το μόνο
που κάνουν είναι να συσκοτίζουν τη λαμπρή παρακαταθήκη του ελληνικού
πολιτισμού. Οι αρχαίοι δεν είχαν εξάλλου ανάγκη από «μυστικές τεχνολογίες»,
καθώς οι φανερές τους έφταναν και περίσσευαν για να τους στέψουν πρωτομάστορες
ενός κόσμου που ερχόταν ολοταχώς να κόψει δεσμούς με τα παλιά και να βάλει τα
πρώτα θεμέλια αυτού που θα ονομαζόταν αργότερα δυτικός πολιτισμός.
Τα τεχνολογικά δημιουργήματά τους είχαν εξάλλου την
οσμή του απόκοσμου, καθώς πώς μπορείς να ισχυριστείς σε κάποιον ότι οι αρχαίοι
Έλληνες είχαν ρομπότ-υπηρέτριες, κινηματογράφο, αυτόματα ρολόγια και
αναλογικούς υπολογιστές και να μη σε κοιτάξει σαν εξωγήινο!
Κι όμως, η ενδελεχής μελέτη της αρχαιοελληνικής,
λατινικής και αραβικής γραμματείας, των αγγειογραφικών πληροφοριών και των
λιγοστών σχετικών αρχαιολογικών ευρημάτων υποδεικνύουν έναν κόσμο γεμάτο από
τεχνολογικά καλούδια που θα ζηλεύαμε ενδεχομένως ακόμα και σήμερα.
Η σχετικά άγνωστη αυτή πτυχή του αρχαιοελληνικού
πολιτισμού φανερώνει πράγματι ότι η τεχνολογία αιχμής των αρχαίων Ελλήνων, εκεί
στα τέλη του αρχαιοελληνικού κόσμου, ήταν εξαιρετικά όμοια με τις απαρχές της
σύγχρονης δυτικής τεχνολογίας. Κοχλίες και περικόχλια, οδοντωτοί τροχοί,
κανόνες, τροχαλίες, ιμάντες, αλυσίδες και βαλβίδες επιστρατεύτηκαν για να
φτιάξουν όλων των λογιών τα gadgets, αποτελώντας τον θεμέλιο λίθο της
πολύπλοκης ελληνικής τεχνολογίας. Και την ίδια τη βάση για τη σύγχρονη
τεχνολογική περιπέτεια φυσικά, καμιά αμφιβολία!
Μετά το τέλος του ελληνικού κόσμου, η ανθρωπότητα θα
χρειαζόταν περισσότερα από χίλια χρόνια για να επανακτήσει την αξιοθαύμαστη και
λησμονημένη τεχνολογία των αρχαίων Ελλήνων. Πάνω της πάτησε, υιοθετώντας τη
ανέξοδα και απροβλημάτιστα, και ανοίχτηκε με θάρρος σε αυτό που θα ονομαζόταν
σύγχρονη επιστήμη, αντλώντας από τους Έλληνες τις ίδιες τις εννοιολογικές
βάσεις του δυτικού τεχνολογικού πολιτισμού.
Περισσότερες από 300 εφευρέσεις των Ελλήνων είναι
σήμερα γνωστές και όλες τους σε κάνουν να ξύνεις το κεφάλι σου για τα πώς και
τα γιατί της ύπαρξής τους: από το «ρομπότ-υπηρέτρια» του Φίλωνα, τον υδραυλικό
τηλέγραφο του Αινεία και τον «κινηματογράφο» του Ήρωνα μέχρι το αυτόματο
ωρολόγιο του Κτησίβιου, τον αστρολάβο του Πτολεμαίου και τον αναλογικό
υπολογιστή των Αντικυθήρων, οι έλληνες τεχνουργοί πάτησαν πάνω στους
πρωτοπόρους μαθηματικούς, γεωγράφους, αστρονόμους και φιλοσόφους και σκάρωσαν
εφευρέσεις που έμελλε να γίνουν τα δομικά χαρακτηριστικά της μοντέρνας
τεχνολογίας.
Ήταν όμως και οι ίδιοι οι επιστήμονες που έβρισκαν
πρακτικές εφαρμογές στις θεωρίες τους, δημιουργώντας έναν εκρηκτικό τεχνολογικό
κόσμο που παλλόταν από εφευρέσεις, αυτόματα και υπολογιστές, λες και ξεπήδησε
από σελίδες επιστημονικής φαντασίας. Πλάτωνας (ξυπνητήρι), Αριστοτέλης
(ρολόι-ξυπνητήρι), Πυθαγόρας (κούπα), Αρχιμήδης (υδραυλικό ωρολόγιο), Αρχύτας
(πτητική συσκευή) μπόλιασαν την τεχνολογία με θαυμαστά έργα, δίνοντας την
ιδανική πάσα στους αλεξανδρινούς μηχανικούς να γεμίσουν τον κόσμο με
καταπληκτικά «μαγικά» αυτόματα τεχνουργήματα, ρομπότ, «κινηματογράφο»,
«αυτοκίνητο-κουκλοθέατρο» και άλλα πολλά εξώκοσμα μαραφέτια.
Η ελληνική τεχνολογία απλώθηκε πάνω σε όλους τους
τομείς του επιστητού και αφορούσε, πέρα από τα θρυλικά «αυτόματα», τα
αστρονομικά ρολόγια (αστρολάβος, τετράντας κ.λπ.) και τους μετρητικούς
μηχανισμούς (διόπτρες, αλφάδια, οδόμετρα, ναυτικά δρομόμετρα, ποδοκίνητους
τόρνους, παντογράφους, γωνιόμετρα, ανεμολόγια, τρύπανα, εσωτερικούς
σπειροτόμους κ.λπ.), σε ιατρική τεχνολογία («Πυουλκός», η σύριγγα δηλαδή),
αγροτική (ελαιοτριβεία, μύλοι, πρέσες λαδιού και άροτρα), υφαντική («Αργαλειός
της Πηνελόπης»), αθλητική (Ύσπληγα και Ιππάφεση), μηχανική (γερανοί, ανυψωτικά
μηχανήματα, πολύσπαστα, βαρούλκα, σύνδεσμοι, γόμφοι και εμπόλια), υδραυλική
(Κηλώνιον, αλυσιδωτές αντλίες, υδραυλικοί τροχοί, πυροσβεστικές αντλίες, φυσερά
και αεραντλίες), αλλά και τηλεπικοινωνίες (Πυρσεία και Φρυκτωρίες, υδραυλικοί
και ακουστικοί τηλέγραφοι, κρυπτογραφικοί δίσκοι), πολιορκητικές συσκευές
(Αιωρούμενος Κριός του Γήρα, Χελώνη Επίχωσης του Διάδη, Ελέπολις του Επιμάχου,
Σαμβύκη του Δαμίου, Φλογοβόλο των Βοιωτών, Γαστραφέτης, αλλά και τα πάμπολλα
είδη καταπέλτη) και τόσα ακόμα!
Το Μουσείο Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας «Κώστας
Κοτσανάς», που εδρεύει στο Κατάκολο Ηλείας από το 2003, φιλοξενεί την απίστευτη
τεχνολογία των προγόνων μας, η οποία καλύπτει μια μακρά περίοδο από το 2000
π.Χ. μέχρι και το τέλος του ελληνικού κόσμου. Ο Κώστας Κοτσανάς, έπειτα από την
25χρονη έρευνά του, κατάφερε να ανασυγκροτήσει την εγκυρότερη και πληρέστερη
έκθεση για την αρχαία ελληνική τεχνολογία. Όλες οι φωτογραφίες των
αρχαιοελληνικών τεχνολογιών προέρχονται από το υπέροχο μουσείο του.
