«Τώρα που υπάρχει ελευθερία του Τύπου, είναι ζήτημα αν δίνει σημασία ο απλός κόσμος στους πνευματικούς ανθρώπους. Δεν τους ξέρει πρώτα πρώτα. Δεν τους έχει διαβάσει. Δεν βγαίνουν στην τηλεόραση για να γίνουν σταρ!» (από την συνέντευξη του Μάνου Ελευθερίου στον ΛΟΓΟ - Θεοδ. Δανάμπαση)
Έχω πολύν καιρό να ακούσω την έκφραση «πνευματικοί άνθρωποι». Και είναι μια ολοκληρωτική αντίφαση αυτό που επισημαίνει ένας από αυτούς τους πνευματικούς ανθρώπους, να βρισκόμαστε στην εποχή της πληροφορίας και ταυτόχρονα στην εποχή της μαζικής αποχαύνωσης.
Γύρω από ένα τραπέζι με φίλους, είχε ανοίξει συζήτηση για την παιδεία. Για το τι μαθαίνουν τα παιδιά μας στα σχολεία. Σκληρά και δύσκολα μαθηματικά στο δημοτικό, έλεγε μια από τις φίλες στην ομήγυρη, δασκάλα το επάγγελμα. Λογοτεχνία, σχεδόν τίποτα. Ολίγα αποσπάσματα από Βιζυηνό, ολίγα από Παπαδιαμάντη, σχεδόν καθόλου ποίηση. Ιστορία κάνουν στα σχολεία; ετέθη το ερώτημα. Ναι, κάνουν. Ονόματα και ημερομηνίες. Δηλαδή, πάλι τίποτα. Γλώσσα; Αρχαία ελληνικά; Ένα ακόμη τίποτα. Γιατί; Επειδή είναι δύσκολα. Βέβαια, όχι πιο δύσκολα από τα μαθηματικά που κάνουν τα παιδάκια του δημοτικού.
Αλλά τι λέω; Μήπως εγώ που έχω τελειώσει το Πανεπιστήμιο, Φιλοσοφική, τμήμα ιστορικό-αρχαιολογικό, έχω μάθει τίποτα; Απολύτως. Ολίγον Αριστοτέλη, ένα πασάλειμμα από Θουκυδίδη, κάτι από Δημοσθένη. Αυτά. Ούτε Πλάτωνα, ούτε προσωκρατικούς φιλοσόφους, ούτε αρχαίους έλληνες ποιητές, ούτε αρχαίες τραγωδίες. Πρόσφατα συνάντησα ξένους που μου μιλούσαν για τον Πλάτωνα. «Θυμάσαι τι έλεγε ο μεγάλος φιλόσοφος στην «Πολιτεία» του»; Όχι. Τι να θυμάμαι, αφού δεν έχω διαβάσει Πλάτωνα. Ένιωσα μια μεγάλη ντροπή, να βρίσκομαι στον τόπο που γέννησε τόσους και τόσους μεγάλους πνευματικούς ανθρώπους, στις ιδέες και στη σκέψη των οποίων στηρίχθηκε ολόκληρη η ιστορία και η εξέλιξη της Ευρώπης, και να μην έχω ιδέαν. Έπιασα λοιπόν τώρα στα γεράματα να ανοίξω τις σελίδες του «θείου» Πλάτωνα, που μου τις έκρυβαν τα σχολεία και τα Πανεπιστήμια.
Οι πνευματικοί άνθρωποι σήμερα είναι λίγοι και κρύβονται, τυφλωμένοι από τα φώτα της μικρής οθόνης, από τα λαμπερά δόντια των δεινοσαύρων που βλέπουμε στα παράθυρα και τις πόρτες τηλεοπτικών εκπομπών που απευθύνονται σε ηλίθιους και καθυστερημένους, διάφοροι καραγκιόζηδες με αμφιέσεις μασκαράτας να χαζογελούν και να πετάνε καλαμπούρια-τσίχλες-σαπουνόφουσκες στον αέρα, ροκανίζοντας τα κύτταρα ακόμα και των πλέον υγειών εγκεφάλων.
Βέβαια, υπάρχει και το ίντερνετ. Η παγκόσμια βιβλιοθήκη γνώσης, όπου κάθε λέξη μπορεί να σου αποκαλύψει έναν ολόκληρο κόσμο από πληροφορίες και ιστορίες για το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον μας. Όμως ακόμα κι αυτό το τεράστιο εργαλείο που θα μπορούσε να ακονίσει το μυαλό του καθενός, ακόμα και του πιο ασήμαντου και απαίδευτου ανθρώπου, έχει καταντήσει ο φτωχός συγγενής του facebook. Το οποίο είναι η εύκολη λύση προς τέρψιν και αυτοπροβολή και καλλιέργεια του ναρκισσισμού μας. Φωτογραφίες, selfish («εγώ η αφεντιά μου» δηλαδή), γατούλες και σκυλάκια, μπαράκια και ταβέρνες, τοπία, θάλασσες και λουλούδια, like (ελληνιστί «μου αρέσει»), ανεβοκατεβαίνουν μπροστά στα μάτια μας, κι ανάμεσα πετάγονται κάποιες σημαντικές πληροφορίες, για το κονσέρτο που δόθηκε στην Παλμύρα για παράδειγμα, ή για το ότι το 1% του παγκόσμιου πληθυσμού κατέχει το 70% του πλούτου, ή το ανατρεπτικό χιούμορ του Αρκά, ενός τεράστιου ταλέντου που μένει χωρίς πρόσωπο (κανείς, λένε, δεν τον έχει δει ποτέ, κανείς δεν γνωρίζει το πραγματικό του όνομα, ίσως κι αυτός κρύβεται μπας και γλυτώσει από τα δόντια των δεινοσαύρων).
Αλλά ποιος να ασχοληθεί με το πνεύμα, τις τέχνες και τα γράμματα την εποχή των δεινοσαύρων; Πλέουμε μέσα σε θάλασσες του τίποτα και σε λιβάδια λωτοφάγων. Έχουμε υποστεί λοβοτομή. Έχουμε χαρίσει τις αξίες μας στην ολιγαρχία του πλούτου, που είναι ο πραγματικός μας, αφανής, αφέντης. Μετράμε κάθε μέρα τα ευρουλάκια, κάνουμε διαδηλώσεις και πορείες για τα ευρουλάκια, αλλά κανέναν δεν είδα να διαμαρτύρεται γι αυτή την απίστευτη διαφθορά που μαστίζει την Ελλαδίτσα μας, γι αυτό τον πνευματικό βούρκο όπου μας έχουν ρίξει οι δεινόσαυροι της πολιτικής και των media. Η οικονομία και το χρήμα, πάνω από όλα. Μέχρι να μη μείνει τίποτα όρθιο. Γι αυτό, κρυφτείτε μεγάλα και λαμπερά πνεύματα. Τραφείτε από κάποιες χαραμάδες φωτός που ξεπροβάλλουν πού και πού στη σπηλιά σας, μέχρι να ξημερώσουν καλύτερες μέρες.
